Përbërja kimike e gjalleses

Fill pas zbulimit të qelizës lindi interesi shkencor që të bëhet e ditur përbërja kimike e qelizes. Edhe pse ka patur shumë përpjekje nuk ka patur suksese të mirëfillta deri sa nuk janë zbuluar dhe përsosur dy metodat hulumtuese të famshme kimike që janë:

metoda hulumtuese kualitative (cilësore) dhe
metoda hulumtuese kuantitative (sasiore).

Përmes metodës hulumtuese kualitative është bërë e mundur të pranohet prezenca e elementeve kimike në qelizë, kurse përmes metodës hulumtuese kuantitative është përcaktuar pjesmarrja në përqindje(procentiale) e këtyre elementeve në ndërtimin e qelizës.

Duke iu falemnderuar rezultateve të këto dy metodave hulumtuese dhe njohurive tjera të kimisë dhe fizikës është bërë e ditur se në qelizë përkatësisht në ndërtimin e saj marrrin pjesë:

komponimet kimike inorganinke(të vdekura) dhe
komponimet kimike organike (të gjalla).

Në komonime inorganike që mund të marrin pjesë në ndërtimin e qelizës bëjnë pjesë elementet kimike, uji dhe kriprat minerale.

Ndërsa në komponimet kimike organike që hyjnë në ndërtimin e qelizës bëjnë pjesë: karbohidratet (sheqernat), lipidet (yndyrnat), dhe proteinat.

TEST - Përbërja kimike e gjallesës

Comments

Karbohidratet

Karbohidratet (sheqernat) – janë komponime kimike organike të cilat në aspektin elementarë kimik janë të ndërtuara prej karbonit, hidrogjenit dhe oksigjenit. Në aspektin molekular karbohidratet ndahen në tri grupe: monosakaride, oligosakaride dhe polisakaride. Monosakaridet – janë sheqernat më të thjeshtë të cilat nuk mund të zbërthehen në sheqerna edhe më të thjeshta. Formula e përgjithshme e tyre është Cn(H ₂ O)n që do të thotë se për ç do atom karboni e kemi një molekulë ujë, prandaj edhe sheqernat mund t’i quajm në përgjithësi si hidrate të karbonit. Monosakaridet ndahen varësisht prej numrit të atomeve të karbonit të cilat i përmbajnë në molekulën e tyre. Në vartesi nga kjo dallojmë: trioza (me tri atome të C), tetroza (me 4 atome të C), pentoza (me 5 atome te karbonit), heksoza (me 6 atome te C) dhe heptoza ( me 7 atome te karbonit). Triozat – janë monosakaridet më të thjeshta të cilat nuk i hasim kurr si të lira në natyrë por i hasim si ndërmjetës me

Lipidet

Lipidet janë komponime kimike organike që në aspektin elementar kimik së paku duhen të kenë karbon, hidrogjen dhe oksigjen. Kurse në aspektin molekular lipidet janë të ndërtuara prej dy mulekulave të ndryshme që janë gliceroni dhe tri molekula të acideve të larta yndyrore. Nëse lipidi përmbanë vetëm glicerol dhe acide të larta yndyrore ai quhet lipid i thjeshtë. Nëse lipidit të thjeshtë i shtohet edhe ndonjë atom tjetër (fosfor, azot ose ndonjë molekulë tjetër atëherë kemi të bëjmë me lipid të përbërë . Prej lipideve të përbëra më të rëndësishme janë fosfolipidet të cilat hyjnë në ndërtimin e membranave qelizore. Në lipide sistemohen edhe sterinat, komponime këto organike që në aspektin e ndërtimit nuk kanë asgjë të përbashkët me lipidet e vërteta (triglicerine) ato janë kryesisht të ngjajshme me lipidet e vërteta për nga vetitë kimike (nuk treten në ujë por vetëm në tretësa organik). Prej strinave përfaqës

Proteinat

Proteinat – janë komponime kimike organike të cilat në aspektin elementar kimik janë të përbëra (ndërtuara) së paku prej karbonit (C), hidrogjenit (H), oksigjenit (O) dhe azotit (N). Në aspektin molekularë proteinat janë të ndërtuara prej aminoacideve. Aminoacidet – janë gjithashtu komponime kimike organike, të cilat në molekulën e tyre e kanë grupën funksionore amine (NH ₃ ) që është bazë dhe grupën funksionore karboksile që është acid. Sot janë të njohura rreth 200 lloje aminoacidesh ku 180 prej tyre janë sintetike (të krijuara në laborator) dhe vetëm 20 lloje janë aminoacide natyrore . Vetëm këto 20 lloje të aminoacideve natyrore mund të hyjnë në ndërtimin e qelizave të gjalla. Këto 20 lloje të aminoacideve natyrore ndahen në dy grupe: Aminoacide esenciale (të pazëvendësueshme) dhe Aminoacide joesencial (të zëvendësueshme) Ve ç oria kryesore e aminoacideve është aftësia e tyre për të reaguar në mes vete dhe për të krijuar lidhjen peptidike e cila e mundëson

Biologji

Search This Blog